Photo by Quentin Keller on Unsplash
De eerste keer dat ik op aandachtstraining ging voor een kleine week, had ik heel veel last van rugpijn. Ik herinner me dat er een heel divers aanbod was aan meditatieoefeningen. Waaronder loopmeditatie, bodyscan, geleide meditaties en meditaties in stilte. Het was vaak zoeken naar een houding die mijn aandacht niet teveel op de pijn zou vastpinnen.
We kregen ook de gelegenheid om in kleine groepjes van een viertal onze ervaringen uit te wisselen met de retraitebegeleider. Ik herinner me dat één van de vrouwen zich op zo´n moment luidop afvroeg of het waar was wat haar yogaleraar zei, dat je niet op twee plaatsen tegelijk kan voelen. Verwachtingsvol keken vier paar ogen naar de retraitebegeleider. Hij nam haar hand en plaatste tegelijk een vinger op haar onderarm.
‘Voel je beide aanrakingen?’ vroeg hij.
Ze beaamde.
‘Dan kan je dus wel op twee plaatsen tegelijk voelen’, zo sprak hij.
Ik voelde dat ik aarzelde hem zomaar te geloven.
Maar ik hield me de periode daarna niet actief met bovenstaand vraagstuk bezig.
Later nam ik deel aan een andere retraite waarin ik tien dagen Vipassana zou beoefenen. In stilte vaste tijdsblokken in aandacht stappen en zitten afwisselen met enkel onderbrekingen van slapen, eten en werkmeditaties. Ook daar was er gelegenheid om kort over de ervaringen uit te wisselen met de retraitebegeleider.
Het was intens. De sensaties die ik waarnam, de inzichten die met golven over me heen kwamen. Ik genoot ervan. Maar een retraite later zou de retraitebegeleider me toevertrouwen dat hij mijn deelname ‘op het randje’ had gevonden. Ik herinner me dat hij op een keer aanklopte op de kamerdeur om poolshoogte te komen nemen. Ik hoor me nog vol enthousiasme vertellen hoe ik zelf had kunnen waarnemen dat je niet op twee plekken tegelijkertijd kan ‘voelen’. Dat je tout court, geen twee dingen tegelijkertijd aandacht kan geven. Je kan leren om razendsnel je aandacht te switchen, maar twee dingen tegelijk, zoals denken en voelen: NOPE!
Sorry vrouwen, die dwepen met hun multitaskvaardigheden!
Je kan uberhaupt je aandacht niet verdelen.
Als je deze tekst leest, kan je niet tegelijk oordelen of je het een goede tekst vindt. Daarvoor moet je even het lezen loslaten.
Als je deze tekst leest, kan je niet tegelijk voelen dat je dorst hebt. Ook daar moet je even het lezen voor loslaten.
En dan kan je in het eerste geval, als het oordeel is gevallen dat je de tekst geen goede tekst vindt, beslissen om iets anders te gaan doen. Je aandacht elders op richten. En als je dorst hebt kan je beslissen om eerst iets te drinken te halen, vervolgens te reflecteren of je verder wil lezen en dan al dan niet iets anders gaan doen. Drinken bijvoorbeeld. Of zelf iets schrijven. Of even stiekem in je neus peuteren. Enkel desnoods.
Aandacht trainen is niet simpel. Het vergt doorzettingsvermogen om te blijven bij datgene waar je in ‘waarnemersmodus’ hebt over geoordeeld dat je er bijvoorbeeld geen zin in hebt omdat het te moeilijk is. De kunst bestaat er dan in, als je objectief geen andere keuze hebt dan toch door die tekst heen te bijten, omdat het leerstof betreft of ene of gene tekst belangrijk is voor je werk misschien, om dan met een open houding van verwondering de tekst ter hand te nemen. Om vervolgens op zoek te gaan naar verwondermomenten. Op onderzoek te gaan.
Zo kan je morgen ook met aandacht de deur uit gaan. In plaats van routinematig de deur achter je dicht te trekken, het slot om te draaien en de sleutel op zijn gebruikelijke plek te duwen. Of het met aandacht gebeurde merk je later vanzelf als je diezelfde sleutel ´s avonds nodig hebt. Je kan eens je 180° draai tussen deur openen en sluiten in de andere richting draaien. Je sleutel in je andere hand nemen als je de deur opent of sluit. Een hartje op de deur tekenen met je vinger 😉
Geen enkel moment is hetzelfde. Geen enkele ervaring is hetzelfde, zelfs als er soortgelijke ervaringen van ‘de deur achter je sluiten’ in je geheugen hangen. Misschien heeft de wind iets naar je voordeur toegewaaid. Een sigarettenpeuk, een lenteblad of een winkellijstje van de buurman. Is er een vogel langsgeweest die het zadel van je fiets heeft begroet.
Misschien is ook die tekst waar je tegenop ziet na de eerste tien bladzijden toch niet zo saai als je vooraf dacht.
Mocht ik de ‘aandachtspier’ die ik nu bewust kan hanteren, ook onder controle gehad hebben toen ik nog student was, dan was mijn studietijd me misschien wat makkelijker afgegaan. Maar goed, dat is eigenlijk een halve waarheid omdat ik niet van plan ben ooit te stoppen met nieuwsgierig zijn en te studeren. Zij het dan op een minder opgelegde-voor-het-papiertje-manier.
Het leven heeft me intussen verleid om me verder te bekwamen.
Amai, dat klinkt voorwaar schoon, al zeg ik het zelf…
Niet getreurd trouwens om die moeilijke studieperiode. Ik zou niet geworden zijn wie ik nu ben mocht ik het makkelijker hebben gehad.
Een doorzetterke, dat op zijn minst, toch?!
Aandacht en veerkracht hebben me trouwens vandaag door de dag geloodst. Ik ben vandaag intens vermoeid geweest, heb gehuild, ben ontroerd geweest, heb gelachen, gelezen, geschreven, gewassen, gedroogd, geplooid en weer rechtgestaan. En ik heb voor de zesde keer of zo naar een dansfilmpje gekeken en ik word het nog niet beu. Net zoals de kindjes hun lievelingsverhaaltje.
En nu ga ik verder dansen. En dan mezelf een verhaaltje voorlezen. En vervolgens zeuren dat ik nog iets wil drinken…